Shaning 1091-ning hta Benevento kaw galaw ai hpung Zuphpawng kaba kaw, Wa Sarabyin Pope Urban II gaw ‘Wan Wu Chya’ htunglai ndai Roma mare kaba hta chyam bra wa na matu aming matsun ga jaw ya sai. Dai hpang kade n na yang, Kahtawlik Hpung a nawku dawjau hkrang laika buk “Feria Quarta Cinerum” hta e, bang shalawm da sai lam hpe chye lu ai. Wan Wu Chya Ninghtoi hpe Wa Sarabyin Gregory (Pope Greory I) kaw nna shagrin da ya sai.

WAN WU (ASH)

Lai wa sai shaning na, Kungla Shaman Poi (Palm Sunday) shani e shaman nna, lang ai kungla lap (namhtan hpun lap) hpe ju nhtawm lu la ai wan wu rai li ai. Nawku dawjau hpawng woi awn ai Jau gaw, dai wan wu hpe shaman nna hpung masha ni a kahtan ntsa kaw wudang sumla hkrang di chya ya nhtawm,”Shinggyim masha e, nang ga yun rai nga ndai rai nna, ga yun bai tai na hpe myit dum u.” (shnr) “Shut hpyit mara hpe koi yen kau nna, dai kabu gara shiga hpe kamsham u”, ngu nna tsun ai. Wan wu gaw “myit malai lu ai kumla (repentence) hte si hkrung si htan lam” (mortality) hpe shadum ya ai kumla kaba rai li ai. Bai nna, wan wu gaw awng padang kumla mung rai nga ai. Hkristu a wudang hta si hkam, bai hkrung rawt ai marang e, si du a ntsa padang dip awng dang lu sai rai.

KAHTAN KAW WAN WU CHYA YA AI LACHYUM

Anhte gaw shut hpyit mara a majaw myit yawn myit malai nna, mara dan shaprai ai amu magam galaw ai hpe shadan dan ai. Lam mi hku nna gaw, wan wu anhte hpe shadum ya ai hta, anhte a ningpawt ninghpang (origin) hte si hkrung si htan lam (death) hpe shadum ya rai nga ai. Anhte myit malai nna Madu Yesu hpang de kayin wa ra ga ai. Dai Madu gaw nni nkri kaba hkam, wudang ntsa si hkam nna, anhte hpe hkye hkrang la na matu bai hkrung rawt wa sai. Wan wu chya poi ninghtoi hta, asak 14 ning a lahta na ni shan hte lusha gam ra ai. Lusha gam ai ngu yang, shat da mi hpe hkru sha nna, da mi hpe shayawm sha ai lam rai nga ai. Asak 59- ning du hkra na hpung masha ni shan gam, lusha gam rai ra ga ai. Asak 60- ning jan sai ni gaw, tara shatup ai hku n rai, tinang nan ap nawng ai hku nna galaw mai nga ai.

LUSHA GAM LADAW HTA SHADIK AI HTUNG LAI

Anhte hpe myit mang laishai na matu sharin ya ai lam ni hta na, “Akyu hpyi ai (prayer), Lusha gam(fasting) ai hte Alu atan jaw (almsgiving)” ni gaw laida kaja ni rai nga ai. Makam masham hpung shagu mung ndai lam ni hpe sharin ya nga ai. Mahte a Laika (Mt 6:1-6, 16-18) hta Madu Yesu tsun da ai gaw, ‘ndai mai kaja lam ni hpe galaw ai shaloi, n dan n leng ai ladat’ hte galaw na matu matsun da nga ai. Shinggyim masha ni a myit masa hpe chye chyang ya ai majaw, arawng mala mayu ai hte shakawng shakat ai laikyang hpe, kau da ra ai lam sharin ya nga ai.

LUSHA GAM LADAW HPANG AI SHANI

Wan wu chya hkam ai poi shani gaw ‘Lusha Gam Ladaw’ hpang ai shani rai nga ai. Ndai Lusha Gam Ladaw gaw ninghtoi 40-ya aten na ai rai mali ai. Madu Yesu hkum nan ninghtoi 40-ya lusha gam, akyu hpyi let tara shadik ai aten hpe myit dum masat ai rai ga ai. Hpung masha ni a kahtan ntsa kaw wan wu chya ya ai gaw, Lusha Gam Ladaw hpang ai hpe masat ai lachyum rai nga ai. Ndai htung lai hpe Jawprat 11 (11th century) kaw nna dam lada ai hku galaw ai re hpe chye lu ga ai.

HTUNG LAI

Kahtan kaw wan wu hte wudang sumla masat ya hpang gaw, shaning nau gaw garai n na ai lam mung chye lu ai. Wan wu chya shani ahkyak ai lam kaba lahkawng hpe myit dum shangun nga ai. Dai gaw: (a) anhte marai hkum shagu gaw Karai Kasang a man e, mara kap ai ni hkrai nga ai. (b) anhte a shinggyim hkumhkrang gaw htenza nna, si chye ai ngu ai rai li ai. Wan wu chya nawku dawjau ai lamang hta ndai lam ni hpe myit dum let, Hkristu gaw si hkam ai hte bai hkrung rawt ai marang e, awng padang lu nna anhte hpe hkye hkrang la ai hpe myit jung kamsham lu na ninggun jat ya nga ai.

MYIHTOI YOELA A MUNGGA

Chyum mungga daw langai gaw Myihtoi Yoela a Laika hta na rai nga ai. Yahweh Karai Kasang saw shaga nga ai gaw, lusha gam let, hkrap ngu hkrap ngoi nna, sharung shayawt let, nanhte a myit masin mahkra hte ngai hpang de nhtang wa marit, nga ai. Nanhte a hpun palawng n rai, myit masin hpe gang je kau nna, nanhte a Karai Kasang Yahweh hpang de bai wa marit; shi gaw matsan dum lama ai hte chyeju jaw ai myit, galu kaba ai hte n-gaw nwai ai myit, rawng nna, ari jaw na lam myit malai nga ai.

KASA PAWLU A MUNGGA

Chyum mungga daw lahkawng gaw, Kasa Pawlu Korinhtu masha ni hpang de shagun dat ai laika lahkawng hta na rai nga ai. Karai Kasang hte htinglu htinglai mu. Hkristu hta e Karai Kasang a dinghpring ai ni anhte tai wa u ga, shi mara n chye ai wa hpe, anhte a matu, mara yubak shatai wu ai. Karai Kasang a chyeju hpe n gawn n sawn nanhte n hkam la myit ga, shingdep shingtau ai ni anhte mung, shadum jahprang dat ga ai. Ya e pyi hkye hkrang la ai ninghtoi rai nga ai.

“Alu Jaw ai, Akyu Hpyi ai hte Lusha Gam a yang, n dan n leng ai hku galaw mu.”

(Mt 6:1-6,16-18).

Ka lajang ai – Wa Jau John Dashi Naw Lawn