Wa Sarabyin Leo XIV gaw Roma mare na Wa Sarabyin ra lata poi a lam tsun shapraw ai, media hpaji ninghkring ni hte hkrum shaga let, tengman ai lam hpe daw jau na matu hte simsa lam hpe shalat na matu tsun shadut lai wa ai. Shi tsun ai hta, matut mahkai lam gaw shinggyim wuhpawng a htunghking hpe shalat ya ai hta garum ya nga ai.
Shi gaw Wa Sarabyin aya dang da hkrum ai kaw nna nhtoi mali ya shani e, Roma mare kaw nga ai hpung masha ni hte rau, Wa Sarabyin Francis si mat ai lam, Wa Sarabyin ra lata poi hte shi a shawng nnan na lam ni hpe ka shabra ya ai Roma mare na shiga dap ni hte hkrum shaga lai wa ai. Lai wa sai bat Langai Ya shani hta, Vatican na Paul VI gawknu hta shiga dap ningbaw ni hte hkrum shaga ai ten Ndai yak hkak kyin tut ai bat laman hta nhkring nsa bungli galaw shakut lai wa sai shiga dap ni hpe Italian ga hku chyeju dum ai lam tsun lai wa ai.
Wa Sarabyin gaw, shinggyim masha ni hte mabyin masa ni hpe gara hku tang madun nga ai hpe myit maju jung let simsa lam hpe shabyin ya nga ai matut mahkai ladat ni hpe matut galaw na matu saw shaga tsun shadut ai hku nna shi a mungga hpe hpang wa lai wa ai.
Shi gaw shiga dap hpaji ninghkring ni hpe kaga shai hkat ai hku matut mahkai ai lam hpe sharawt galaw na matu saw shaga lai wa ai, Dai ladat ni gaw, “gara hku mung myit hkrum lam n tam ai, hpyen ga si ni hpe n lang ai, shingjawng hkat ai htunghking hpe n hkan sa ai sha tengman ai lam hpe tam ai shaloi shagrit shanem let tam ra ai tsawra myit hte galoi mung n garan ginhka ai” nga nna tsun lai wa ai. Anhte a matut mahkai ladat gaw grai ahkyak ai, nga nna tsun lai wa ai. “Anhte gaw “Ga si ga ngau ni hte sumla ni a majan hpe ‘n mai’ ngu tsun ra ai;majan a kasi ningli hkrang hpe ningdang kau ra ai.” Nga nna mung tsun lai wa ai.
Zingri zingrat hkrum nga ai shiga dap ni hte rau myit hkrum gahkyin gumdin nga ai lam
Wa Sarabyin gaw, tengman ai lam hpe tang madun ai a majaw htawng rawng nga ai shiga dap ni hpe Kahtawlik Nawku hpung kaw nna myit hkrum gahkyin gumdin nga ai lam hpe bai madi shadaw let, shanhte hpe dat ya na matu hpyi shawn da lai wa ai. Wa Sarabyin tsun ai hta, shanhte a tsin-yam tsindam gaw, lawt lu ai hku tsun shaga ai lam hte shiga lawt lu ai lam a ahkyak ai lam hpe mungkan hpe shadum ya ai, “shiga chye ai masha langai hkrai sha lawt lu ai hku lata la mai ai” nga nna mung kahtap tsun lai wa ai.
Tengman lam hpe daw jau ai .
Dai hpang, Wa Sarabyin Leo XIV gaw, shiga dap ni hpe tengman ai lam a matu daw jau ai lam, hta shang lawm lai wa sai ni hpe chyeju dum ga tsun let, Grau nna, lai wa sai aten hta, nawku hpung ningbaw ningla n nga ai aten hta, Hkristu a tsawra myit a tsawm htap ai lam hpe nawku hpung a lam hpe shadan dan ya lu ai shanhte galaw ai lam ni a matu chyeju dum ga tsun lai wa ai. Shi gaw Anhte a npawt nhpang akri namta ” hpe mungkan de garan gachyan na matu, htunghking myit masa hte yu maya hte lang mai ai ga si ni hpe tawn kau da nna shakut shaja ai lam hpe shakawn shagrau lai wa ai.
Shi matut tsun ai hta, anhte a aten gaw, tsun dan na matu yak ai, hkawm sa na matu yak ai gabaw law law hte hkrum sha nga ai, dai ni gaw anhte langai hte langai hpe, shinggyim masha ni a shinggyim nga pra masa hpe lai di na matu saw shaga nga ai.
Anhte a prat hta byin nga ai mayak mahkak ni hpe hkrum katut nga ai
“Nawku hpung gaw aten ladaw a majaw byin pru wa ai mayak mahkak ni hpe hkrum katut ra ai” nga nna tsun lai wa ai. “Dai hte maren, matut mahkai lam hte shiga sawk sagawn ai lam gaw aten hte labau a shinggan e n nga ai. San Augustine gaw ndai lam hte seng nna sadi jaw ai lam hta, ‘Anhte kaja ai hku nga sa ga, Dai shaloi aten masa ni kaja wa na re. “Anhte hkum nan gaw aten ni re.” Nga nan tsun lai wa ai.
Wa Sarabyin Leo XIV tsun ai hta, dai ni na mungkan gaw anhte hpe “myit masa (sh) pati langai ngai hpe n-gun jaw ai tsawra myit n rawng ai ga ni a myit ru myit tsang lam hta sum mat shangun lu ai.” Shi tsun ai hta, shiga dap ni gaw, anhte lang ai ga si ni hte anhte lata la ai hkrang ni hku nna, ndai zawn re ai “Babel htingnu ntsa” kaw nna mungkan hpe lam madun na matu yak hkak ai lam hpe hparan ra ai. Nga nna tsun lai wa ai. “Matut mahkai ai lam gaw shiga htawn shalai ai lam sha n rai, htunghking, shinggyim masha hte digital makau grup yin hpe shabyin ya ai lam mung rai nga ai, dai makau grup yin ni gaw bawngban jahkrup hkat ai shara ni tai wa ai” nga nna mung tsun lai wa ai.
AI hta lit la chye ai hte myit sawn sumru chye ai myit rawng ra ai*
Artificial intelligence (AI) rawt jat wa ai lam hpe madi madun let, Wa Sarabyin Leo XIV gaw, AI a “grai kaba ai atsam” hpe “shinggyim masha yawng a akyu a matu jai lang lu na matu hte shinggyim masha yawng a akyu ara hpe hkam la lu na matu” “lit la chye ai hte myit sawn sumru chye ai” lam ni ra nga ai, nga nna tsun lai wa ai.
Hpang jahtum hta, Wa Sarabyin Leo XIV gaw, Wa Sarabyin Francis a 2025 Mungkan Matut mahkai Nhtoi mungga hpe bai kahtap tsun shalawm lai wa ai. “Anhte gaw, lachyen lahka ai lam hte masin pawt ai lam, n ju n dawng ai lam ni hte n dawng n yawt ai lam ni yawng hpe yeng seng kau nga ga” nga nna tsun lai wa ai. “Ga si ni hpe laknak nshatai nga ga, dai hpang mungkan hpe laknak jahkrat kau na matu karum ya na re.” Nga nna tsin lai wa ai.
